Beelden zeggen vaak meer dan woorden. Deze foto is in Groningen genomen en laat schade als gevolg van een aardbeving zien. De aardbevingen in Groningen zijn het gevolg van de gaswinning in de provincie. Het gaat dus niet om schade door de klimaatcrisis, het gaat om schade door een activiteit die mede de klimaatcrisis veroorzaakt.
Onthutsend is dat veel getroffenen na vele jaren nog steeds geen passende compensatie hebben ontvangen voor de schade die ze hebben geleden. En dat ze daarbij van de veroorzaker en de overheid eerder tegenwerking dan medewerking ervaren. NRC publiceerde er deze rapportage over.
Vandaag verscheen op FTM een zeer lezenswaardig stuk over hoeveel ‘creatieve’ vrijheid we vinden dat bedrijven zoals Shell mogen nemen bij het aanprijzen van hun producten. En over welke verantwoordelijkheid media zoals o.a. NRC hebben bij het toelaten van reclame voor schadelijke producten.
Hoe vrij mag reclame zijn?
Hoever gaat de commerciële vrijheid van meningsuiting, vraagt FTM. Een vertegenwoordiger van de adverterende bedrijven zegt daar het volgende over. ‘We hebben in Nederland besloten om de energietransitie te bereiken door mensen te verleiden tot ander gedrag. We hebben niet gekozen voor een dictatoriale staat met verboden, omdat we er vanuit gaan dat burgers en consumenten verantwoordelijk genoeg zijn om zelf die keuze te maken.’
Dat lijkt me inderdaad een prima uitgangspunt als je zeeën van tijd hebt. En als er geen sprake is van een levensbedreigende situatie. De crux is echter dat we geen tijd meer hebben voor nog een speelkwartier voor fossiele bedrijven. De transitie moet nu! echt beginnen want de klimaatcrisis dendert – helaas – gewoon door.
In die situatie wringt het als bedrijven ver mogen gaan in het zich groener voordoen dan ze werkelijk zijn. Want veel burgers en consumenten zijn wel degelijk zeer ontvankelijk voor misleidende boodschappen. Als dat niet zo zou zijn, zou een groot deel van de reclame-industrie en de media immers geen bestaansrecht hebben. En daarmee wordt de transitie dus doelbewust afgeremd.
Bredere context
In die zin past de discussie over het inperken van reclamevrijheid voor fossiele producten in een veel breder debat: hoe sturend mag of moet de overheid zijn in het vooruit helpen van de energietransitie? Vooralsnog is van die sturing weinig merkbaar en deint de overheid vooral mee op initiatieven en goede voorbeelden van anderen.
De laissez faire-houding ten opzichte van reclame van fossiele bedrijven versterkt daarbij ook nog eens zichzelf. Zolang burgers en consumenten worden gevoed met misleidende boodschappen over de klimaatcrisis, zal er weinig draagvlak zijn voor krachtig bijsturen. Tragisch, eigenlijk.
