VN-chef Guterres: overschrijding van het 1.5 gradendoel is nu onvermijdelijk. De vraag is hoe lang we de temperatuur nog verder laten oplopen naar 2 graden en meer voordat we de trend kunnen keren.
De vraag is ook of we in staat zijn om na een periode van ‘overshooting’ boven de 1.5 weer onder de ‘veilige’ 1.5 graden te duiken. Dat laatste kan alleen als we nu als de wiedeweerga echt aan de slag gaan om de CO2-uitstoot naar nul te brengen. Voorlopig lijkt het urgentiegevoel daarvoor nationaal en internationaal ver te zoeken. Om de temperatuur weer te laten dalen moeten we zelfs CO2 aan de atmosfeer gaan onttrekken, dat wordt helemaal een tour de force.
Veel mensen denken dat de echt grote en niet technisch oplosbare klimaatproblemen nog generaties ver van ons verwijderd zijn (alsof dat handelen nu minder urgent zou maken, maar dat terzijde). Dat is echter een tragische misvatting, gebaseerd op desinformatie en wensdenken.
Feit is dat er veel wordt gepraat en geklaagd maar dat we nog steeds niet echt begonnen zijn met serieus klimaatbeleid. Feit is ook dat de uitstoot wereldwijd nog steeds niet afneemt en dat de temperatuur steeds sneller stijgt. Al in 2040 kunnen we de 2 graden passeren. Zelfs het bereiken van de 3 gradengrens in 2050 is niet langer uit te sluiten. Dat zou ook voor het (nog) rijke Nederland een absoluut rampscenario zijn.
De Wetenschappelijke Raad voor Klimaatbeleid heeft een analyse op hoofdlijnen gemaakt van wat partijen in hun verkiezingsprogramma’s opschrijven over het klimaat. Het is een kort en krachtige en vooral ook rake analyse geworden.
Want inderdaad: teveel wordt klimaat nog benaderd als ‘moetje’, want verplicht vanwege internationale afspraken en nationale wetgeving. En veel te weinig gaan partijen inderdaad in op de soms lastige keuzes die je moet maken als je klimaatbeleid handen en voeten wilt geven. Wat dat betreft is het voor de kiezer een beetje als de weg zoeken in dichte mist.
Boven dit alles hangt de onduidelijkheid over wat de klimaatcrisis precies gaat betekenen als we verder gaan op het huidige pad van veel te weinig doen. Wat gaat er dan voor ellendigs gebeuren en wanneer? Daar wordt hooguit heel abstract over gesproken en dan vaak ook nog eens in een context van ‘dat kunnen we aan’, vooral als het over problemen vanwege teveel of te weinig water gaat. Mensen hebben daardoor geen idee van de dreigingen die in de lucht hangen, ook in Nederland. Denk aan langdurige stroomuitval, tegenvallende oogsten, langdurige hittegolven, grote bosbranden. Mensen denken nu vaak nog dat dit hooguit iets is voor over enkele generaties, en dus niet iets om je echt druk over te maken. Dat geeft een totaal verkeerd beeld met daaraan gekoppeld een laag urgentiegevoel.
De Wetenschappelijke Raad voor het Klimaatbeleid heeft een advies uitgebracht over de wisselwerking tussen de klimaatcrisis en bodems en bossen. “Bossen en bodems worden extra hard geraakt door klimaatverandering én door menselijk handelen. Tegelijkertijd is de bijdrage van bossen en bodems in het klimaatbeleid cruciaal voor het opnemen van koolstof en het leveren van biomassa voor bio-energie of biobased materialen. Bossen en bodems beter beschermen is nodig om hun bijdrage aan de klimaatdoelen veilig te stellen.” De volgende infographic geeft een mooi overzicht:
Goed dat de WRK aandacht vraagt voor dit thema, zowel in internationaal perspectief als nationaal. Ook goed dat de WRK dit vlak voor de verkiezingen doet. Hopelijk kan het advies worden meegenomen in het opstellen van een regeerprogram. Vanuit helikopterperspectief geeft het te denken dat nieuws over de effecten van de klimaatcrisis ALTIJD tegenvalt. Het is een patroon dat zich steeds weer herhaalt maar waar we (=de mensheid) niet of slechts met grote vertraging van lijken te leren. Het heeft te maken met de aard van de wetenschap (het benadrukken van onzekerheidsmarges en de noodzaak van nader onderzoek), voortschrijdend inzicht en het per definitie vertraagd meten van effecten maar er zitten meer aspecten aan, ook psychologische. Tragisch en boeiend tegelijkertijd. Zie ook mijn stuk over 25+ Redenen waarom we zo traag reageren op de klimaatcrisis.
In het Verdrag van Parijs is afgesproken om de opwarming van de aarde bij voorkeur onder de 1,5 graad Celsius te houden en zeker onder de 2 graden. Daarbij gaat het om de gemiddelde wereldwijde temperatuur. De volgende kaart opgesteld door Ed Hawkins laat de feitelijke opwarming per regio zien.
Duidelijk is dat Nederland al op zo’n 2 graden opwarming zit, en Duitsland al op zo’n 2,5 graden. Waarom bevindt de wereldwijde opwarming zich dan nog steeds (net) onder de 1,5 graden? Het antwoord is dat de oceanen ontzettend veel warmte hebben gebufferd, waardoor de wereldwijde temperatuurstijging (nog) niet de pan is uitgerezen. Maar de laatste jaren zijn de oceanen met een inhaalrace bezig die wetenschappers voor een raadsel stelt. De volgende figuur laat dit zien:
Op een recent congres in Hamburg hebben meteorologen bekend gemaakt dat een toename van de opwarming naar 3 graden (wereldwijd) in 2050 tot de mogelijkheden behoort. Dat zou betekenen dat de aarde de komende 25 jaar net zoveel opwarmt als de afgelopen 150 jaar.
