Geheime gasdeal onthuld in Duitsland

Berichtje uit Duitsland. Daar onthulde een milieugroep vanochtend dat de Duitse regering vorig jaar – midden in de klimaatcrisis – de Amerikaanse regering heeft aangeboden 1 miljard euro te investeren in LNG-terminals aan de Duitse kust zodat smerig fracking gas uit de VS makkelijker naar Europa zou kunnen komen. In ruil daarvoor zou de VS zijn bezwaren tegen de bouw van de aardgaspijpleiding NordStream2 vanuit Rusland naar Duitsland moeten laten varen.

Deze situatie is pikant:

  • De Duitse regering deed steeds heel schimmig over de zaak. Ze zei ook dat dit soort projecten iets voor de private sector zouden zijn en dat overheidsbemoeienis ongewenst zou zijn.
  • Aardgas is minder vervuilend dan kolen maar nog steeds een broeikasgas. Het wordt vaak (onterecht) als tussenoplossing gepresenteerd, maar er is gewoon te weinig tijd voor nog een tussenoplossing.
  • Qua strategische afhankelijkheid scoort de aardgaspijpleiding vanuit Rusland zwaar negatief. Duitsland wordt zo nog afhankelijker van Russisch gas.
  • Dit jaar zijn verkiezingen in Duitsland en de klimaatcrisis is absoluut één van de thema’s.

De vraag is nu of het aanbod nog steeds actueel is en wat de regering Biden er dan mee gaat doen. En hoe zwaar de Duitse regering hierdoor in de problemen raakt. Nu of bij de verkiezingen in september.

How to betere besluiten voor het klimaat?

Zoals bekend loopt het nog niet lekker met het nemen van voortvarende besluiten om de klimaatcrisis af te wenden. Politici zitten vast in bestaande denkpatronen. Of ze zijn bang dat hun kiezers nog niet klaar zijn voor maatregelen die het klimaat snel en effectief beschermen. Bedrijven kijken naar wat hun concurrenten doen. Bovendien zitten ze vast in het hamsterrad van het aandeelhouderskapitalisme. Aandeelhouders willen zo veel mogelijk dividend ‘verdienen’ op de korte termijn. De grote vraag is dus: hoe krijgen we betere besluiten voor het klimaat?

Burgerberaad

Een manier om betere besluitvorming te organiseren is door middel van een burgerberaad. “Een burgerberaad bestaat (meestal) uit 100 tot 200 inwoners van een gemeente, provincie of land, die samen een dwarsdoorsnede vormen van de bevolking. Om die dwarsdoorsnede te krijgen, worden deelnemers geloot– mensen kunnen zichzelf dus niet opgeven. De deelnemers aan het beraad hebben de opdracht om samen een antwoord te formuleren op een open vraag, bijvoorbeeld: ‘Welke sociaal rechtvaardige maatregelen kunnen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen in Nederland voor 2025 te reduceren tot netto nul?'”

“Om deze vraag te beantwoorden komen de deelnemers een aantal weekenden samen. Tijdens deze bijeenkomsten doorlopen ze drie fasen: leren, beraden en beslissen. In de eerste fase worden de deelnemers geïnformeerd door wetenschappers, ngo’s, ervaringsdeskundigen en belanghebbenden over de verschillende aspecten van het onderwerp. Ook kunnen de deelnemers zelf om experts en aanvullende informatie vragen. De bijeenkomsten kunnen worden gestreamd, zodat ook de rest van de bevolking zich kan laten informeren en op afstand vragen kan stellen. In de tweede fase gaan de deelnemers met elkaar in beraad;ze overleggen en discussiëren om in de derde fase samen tot een reeks aanbevelingen te komen.” Bron: brochure van Extinction Rebellion

De aanbevelingen van het burgerberaad zijn input voor de zittende politici in het parlement, provinciale staten of gemeenteraad. Het zijn aanbevelingen met draagvlak. De politici moeten daarom echt wel stevige argumenten hebben waarom zij aanbevelingen niet zouden willen overnemen. Inmiddels zijn er goede ervaringen met burgerberaden, onder meer in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

Future design

Een andere benadering vertrekt vanuit de analyse dat veel grote problemen intergenerationeel van aard zijn. De huidige generatie plukt de vruchten van iets (of niets) niets doen, de toekomstige generaties hebben daar last van. Dat is bijvoorbeeld zo met pensioenregels, en ook met het klimaat. En helaas heeft de huidige generatie het voor het zeggen, en dan vaak ook nog een keer de 50-plussers.

Daarom hebben ze in Wales nu een regeringscommissaris voor de toekomstige generaties. “The Commissioner’s role is to be the guardian of future generations.”

In Japan hebben ze een andere oplossing voor het generatieprobleem bedacht. De methode heet Future Design en werkt als volgt. Bij besluitvorming worden 2 groepen burgers gemaakt, eigenlijk ook een vorm van burgerberaden. De ene groep vertegenwoordigt de belangen van de huidige generatie, de andere groep die van een generatie levend in het jaar 2060. Het blijkt dat burgers zich goed inleven in deze opdracht en daardoor tot andere voorstellen komen. Deze werkvorm wordt nu op verschillende plekken in Japan toegepast.

Wetten

Een heel andere manier om besluitvorming te beïnvloeden is door het juridische kader aan te passen. Wanneer besluiten strijdig zijn met wetten en regels zullen zij niet zo snel worden genomen. Gewoon omdat het risico op nietigverklaring door de rechter of schadevergoeding te groot is.

Denk bijvoorbeeld aan een klimaatwet die recht doet aan wat er echt nodig is en aan het strafbaar stellen van ecocide (het grootschalig beschadigen en vernietigen van natuur). Beide wetten bestaan op deze manier nog niet, maar er wordt wel aan gewerkt door in ieder geval de Partij voor de Dieren.

Aan de slag

In de ideale wereld zouden onze volksvertegenwoordigers besluiten nemen die recht doen aan wat voor een veilige en leefbare toekomst nodig is. De realiteit is echter dat veel politici vastzitten in een keurslijf van consistent willen zijn met eigen besluiten uit het verleden, partij- en andere belangen en het veronderstelde gebrek aan urgentie en draagvlak bij kiezers. Het vervangen van deze politici kan alleen via de partijen zelf, of het oprichten van nieuwe partijen en/of ander stemgedrag van de kiezers. Al deze opties zijn op de korte termijn niet zo realistisch. Ondertussen tikt de klimaatklok hard door.

Daarom is het zinvol en nodig om ons politieke systeem een boost te geven met innovatieve werkwijzen. In maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer, een uitgelezen moment om er zo snel mogelijk mee aan de gang te gaan. Let’s go!

Korte metten met de klimaatcrisis

In 2009 heb ik een boek geschreven over de klimaatcrisis en wat je er zelf tegen kunt doen. Het boek is destijds uitgegeven door De Windvogel, als welkomstcadeau voor nieuwe leden. Het boek heet ‘Korte metten met de klimaatcrisis’.

Het is natuurlijk alweer 11 jaar geleden, maar de essentie van het probleem is – helaas – niet veranderd. Datzelfde geldt ook voor hetgeen we er als burger en consument tegen kunnen doen.

Wat ik nu misschien meer dan toen zou benadrukken is het actievoeren, alleen of beter nog, samen met anderen. De klimaatcrisis is zo groot en zo urgent, dat er geen tijd te verliezen is om het probleem onder de aandacht te brengen van burgers en politici die er nog niet van doordrongen zijn.

Via de volgende link kun je het boek downloaden. Het is gratis en opent als webpagina en vervolgens kun je het downloaden als pdf-bestand. Veel leesplezier!

Gasverbruik woningen in beeld

Met dit koude weer zijn ze weer goed te zien: de pluimen uit de schoorsteentjes van de CV-ketels in onze woningen. Lekker warm in de huizen, helaas ook steeds warmer op aarde. Bij de verbranding van aardgas komt immers ook het broeikasgas CO2 vrij.

Klimaatakkoord

Omdat onze CO2-uitstoot z.s.m. naar 0 moet, zijn aan de Klimaattafel afspraken gemaakt over hoe dat te bereiken. In het hoofdstuk Gebouwde Omgeving van het Klimaatakkoord staat daarover het volgende:

“We staan aan de vooravond van een duurzame transformatie van de gebouwde omgeving, een aanpassing van onze ruim 7 miljoen huizen en 1 miljoen gebouwen, veelal matig geïsoleerd en vrijwel allemaal verwarmd door aardgas, tot goed geïsoleerde woningen en gebouwen, die we met duurzame warmte verwarmen en waarin we schone elektriciteit gebruiken of zelfs zelf opwekken. Dat gaan we tot 2050 stapsgewijs en samen met bewoners en eigenaren van deze gebouwen doen.”

“Om de klimaatdoelen voor 2030 te halen, moeten we gestaag het tempo van de verduurzaming opvoeren tot meer dan 50.000 bestaande woningen per jaar in 2021. En vóór 2030 moeten we al in een ritme van 200.000 per jaar zitten. Het doel is om in 2030 in de gebouwde omgeving 3,4 Mton minder CO2 uit te stoten dan in het referentiescenario.”

Nog niet uit de startblokken

Dat is een gigantische opgave die helaas nog steeds niet echt uit de startblokken komt. Gemeenten zijn vooral bezig met het maken van plannen welke wijken als eerste van het gas af gaan, en welke techniek dan voor warme huizen moet zorgen. En voor huiseigenaren zijn er (te)veel redenen om niet aan de slag te gaan. Als ze zich al aangesproken voelen. De Rabobank heeft er deze analyse aan gewijd.

Uit eigen ervaring weet ik dat huiseigenaren aanlopen tegen problemen als tegenstrijdige adviezen, twijfel over de kwaliteit van aannemers en kostenramingen en vragen voer de financiering. Verduurzamen lijkt nu vooral voor de echte doorzetters, en dat is echt zonde. Laten we hopen dat de landelijke politiek na de komende verkiezingen voor meer tempo zorgt.

Het Nederlandse klimaatdoel is misleidend

De wetenschappers van de Klimaathelpdesk schrijven: “Om de 1,5 graden doelstelling te halen met 66% kans mag er wereldwijd nog maar een beperkte hoeveelheid CO2 uitgestoten worden. Hoeveel aanspraak heeft een welvarende Nederlander hierop: meer dan, minder dan of evenveel als iemand uit een ontwikkelingsland? Dit heeft alles te maken met rechtvaardigheid. Als je uitgaat van “evenveel” dan moet Nederland rond het jaar 2026 klimaatneutraal zijn.”

Klimaatdoel

Het jaar 2026 is echt andere koek dan het actuele klimaatdoel van Nederland en de EU, namelijk om in 2050 klimaatneutraal te zijn, met als tussendoel -55% uitstoot in 2030. De discrepantie tussen wat nodig is voor het 1,5 graden doel en wat landen zich als doel stellen is echt enorm. Het scheelt ‘maar’ 24 jaar. Een niet adequaat doel is een groot probleem omdat alle inspanningen daardoor verkeerd worden gefocussed.

Misleiding

Zolang landen (regeringen) niet erkennen dat hun doel achterhaald cq ontoereikend is, en ondertussen doen alsof alles wat ze doen in lijn is met het Verdrag van Parijs, zullen veel burgers blijven geloven dat we op het goede spoor zitten. Het is dus geen wonder dat veel mensen zich afwachtend opstellen. En dat terwijl we we volgens de VN juist op weg zijn naar opwarming met een desastreuze 3 (!) graden. Feitelijk is hier sprake van ernstige misleiding van burgers. Het is niet voor niks dat een beweging als Exctinction Rebellion als één van haar eisen heeft: Tell the Truth.

Kwetsbaar

Mijn indruk is dat regering en politieke partijen bijzonder kwetsbaar zijn op deze discrepantie van 26 jaar. Naarmate de opgeworpen mist rond het 2050-klimaatdoel wegtrekt, wordt het voor hen noodzakelijker zich hierover uit te spreken. Juist met het oog op de verkiezingen in maart en de daaropvolgende formatie biedt dit kansen voor burgers en klimaatbeweging het klimaatdoel aan te scherpen.

Record na record

NRC pakt vandaag uit met een voorpagina over de oplopende temperatuurrecords vanwege de klimaatcrisis. Enerzijds blij dat ze dat doen, anderzijds vreselijk dat we hier zijn beland.

Ik hoop zo dat meer mensen hierdoor wakker worden geschud en tot actie overgaan. Bijvoorbeeld bij de verkiezingen in maart. Tegelijkertijd heb ik er een hard hoofd in. Het bewustzijn en de handelingsbereidheid gaan de goede kant op maar het gaat zo tergend langzaam! We stomen onszelf langzaam maar zeker gaar op onze mooie planeet, nog steeds op weg naar 3 graden opwarming. En dat wordt geen pretje.

Topvervuiler in beeld

We hebben beelden nodig om ons brein te helpen informatie te verwerken. Het is niet voor niets dat bedrijven miljarden investeren in geraffineerde reclamecampagnes. En dat sommige beelden juist liever buiten de publiciteit worden gehouden omdat deze negatieve effecten van een product laten zien. Geen beeld, geen ophef.

Hoe breng je de uitstoot van broeikasgassen die ons klimaat kapot maken in beeld? Kooldioxide is onzichtbaar, dus dat is lastig, maar je kunt wel een deel van het productieproces laten zien waarin CO2 vrijkomt.

Volgens het register van de Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) is staalproducent Tata Steel in IJmuiden met 6.272 tonnen CO2 de grootste uitstoter van CO2 in Nederland in 2019 (bron: WISE).

Oplossingsrichtingen

Een oplossingsrichting voor een meer klimaatneutrale productie van staal is het opvangen en opslaan van de CO2. Een meer duurzame oplossing is de inzet van waterstof bij de productie van staal. In dat geval komt er geen CO2 meer vrij. Dit vergt wel enorme hoeveelheid waterstof en daarvoor zijn weer enorme hoeveelheden stroom nodig. Zolang die stroom niet duurzaam opgewekt kan worden, is het positieve effect van waterstof beperkt. Daarom wil Tata op de meer korte termijn inzetten op het afvangen en opslaan van CO2 onder de Noordzee.

EU verhoogt klimaatambitie, maar niet genoeg

De EU heeft deze week haar CO2-reductiedoel voor 2030 opgeschroefd naar 55%. Dat is goed nieuws voor het klimaat, al moeten we de realisatie nog wel even afwachten.

Anderhalve graden doel niet meer haalbaar

Maar we weten ook dat -55% niet genoeg is om het 1,5 gradendoel te halen. Dit betekent dus dat de EU als wereldwijde voorloper dit doel definitief heeft laten schieten. Dat is héél slecht nieuws voor het klimaat, en dus ook voor ons mensen.

Met de momenteel bekende klimaatplannen van alle landen zijn we op weg naar een opwarming van 3,2 graden eind van deze eeuw, zo werd deze week bekend. Er moeten dus snel veel maatregelen bij komen, en worden uitgevoerd.

Factor 1,5

Wist je trouwens dat een gemiddelde temperatuurstijging van bijv 1,5 graden Celsius overeenkomt met een ongeveer 1,5x hogere temperatuurstijging boven land, dus 2,25 graad stijging? Dit komt door de afkoelende werking van de oceanen waardoor het gemiddelde lager uitkomt.