Kijken naar de ineenstorting van alles wat ons dierbaar is

In Duitsland staan de presentatoren en presentatrices van het weer op de publieke omroep steeds vaker stil bij de klimaatverandering. Weerman Özden Terli is daar misschien wel de voorloper in. Op deze foto uit de uitzending van 1 augustus laat hij zien hoe de temperatuurstijging in Duitsland aan het versnellen is. Hij zegt erbij dat dit zo lang doorgaat als we CO2 in de atmosfeer pompen. Die temperatuurstijging is ook niet weer zomaar terug te draaien: “quasi irreversibel”.

Hoewel rustig gebracht en feitelijk gepresenteerd is het een meer dan bevreemdende situatie. We weten dat de CO2-uitstoot nog steeds toeneemt en dat er onvoldoende beleid is om de uitstoot snel te laten dalen.

Daarom is het onvermijdelijk is dat we ver door de 1,5 graden grens van Parijs heen zullen schieten. Dat zal binnen enkele jaren gebeurd zijn en daarna zal de temperatuur nog verder stijgen. De stijging zal pas jaren stoppen nadat de uitstoot van broeikasgassen is gestopt.

Een scenario waarin alles instort

Nu al kunnen we om ons heen zien hoe het klimaat in real time aan het instorten is. Maar het inzicht dat we met deze grafiek naar het einde van een tijdperk met een relatief stabiel klimaat kijken dringt nog niet massaal door. Wat nog minder doordringt is het besef dat dit zeer waarschijnlijk zal leiden tot het verpulveren van zo’n beetje elke zekerheid die we nog hebben. Een instortend klimaat zal ook de natuur, de landbouw en de economie meesleuren. Daarmee zullen ook de politieke stabiliteit en de internationale rechtsorde verder verslechteren. Spanningen en onzekerheden zullen overal en op alle vlakken toenemen. Omdat zo’n scenario zich nog nooit heeft voorgedaan hebben we volstrekt geen idee hoe dit zal uitpakken.

De enige manier om dit rampscenario voor te zijn is om acuut te beginnen met het drastisch wereldwijd verminderen van de CO2-uitstoot. Helaas lijkt het niet waarschijnlijk dat dit op korte termijn gaat gebeuren. Denk hierbij aan de tegenwerkende lobby vanuit de fossiele industrie, de afnemende internationale solidariteit en het op veel plekken wegvallende draagvlak voor klimaatactie.

Temperatuurrecords blijven sneuvelen

Terwijl Nederland aan het puzzelen is op welke regeringsvormen er ook alweer zijn, slaat het klimaat verder op hol. The Guardian kwam onlangs met een artikel waarin de krant beschrijft hoe temperatuurrecords wereldwijd bij bosjes sneuvelen.

“Humanity is on a trajectory to experience the hottest February in recorded history, after a record January, December, November, October, September, August, July, June and May, according to the Berkeley Earth scientist Zeke Hausfather.”

Het spoor bijster

Verontrustend daarbij is dat klimaatwetenschappers het spoor even bijster lijken te zijn als het om verklaringen gaat. De temperatuurstijgingen zijn zo groot dat ze de verwachtingen ver te boven gaan. Het is nu de vraag welke aandeel het weerfenomeen El Niño en andere factoren precies hebben.

De volgende figuur geeft de temperatuurontwikkeling tot 8 februari 2024 weer. De rode lijn is 2024, de blauwe 2023, de zwarte het gemiddelde van de afgelopen 30 jaar en de grijze wolk alle waarnemingen vanaf 1940. Duidelijk is dat 2023 en 2024 er uitspringen.,

Meer megastormen verwacht

De oceanen vormen de grootste opslag van warmte op onze aarde. Ook daar is de situatie alarmerend, zoals de volgende figuur laat zien. Was 2023 al compleet losgezongen van het langjarige gemiddelde, 2024 doet daar nog eens een flinke schep bovenop. Ook hier zijn wetenschappers nog bezig verklaringen te zoeken. Duidelijk is alvast dat de extra opgeslagen energie tot meer megastormen kan leiden. Laten we hopen dat de effecten van de langzaam afzwakkende El Niño niet lang doorwerken.

Record na record

NRC pakt vandaag uit met een voorpagina over de oplopende temperatuurrecords vanwege de klimaatcrisis. Enerzijds blij dat ze dat doen, anderzijds vreselijk dat we hier zijn beland.

Ik hoop zo dat meer mensen hierdoor wakker worden geschud en tot actie overgaan. Bijvoorbeeld bij de verkiezingen in maart. Tegelijkertijd heb ik er een hard hoofd in. Het bewustzijn en de handelingsbereidheid gaan de goede kant op maar het gaat zo tergend langzaam! We stomen onszelf langzaam maar zeker gaar op onze mooie planeet, nog steeds op weg naar 3 graden opwarming. En dat wordt geen pretje.