Laatst kwam ik een nogal confronterende bijdrage van Marshall Brain tegen. In het stuk analyseert hij haarfijn waarom het verkeerd gaat aflopen met ons als mensheid op deze planeet. Onze hoogontwikkelde maatschappijen zullen volgens Brain niet bestand zijn tegen de gevolgen van de klimaatcrisis. Ik ga zijn analyse hier niet herhalen en verwijs graag naar zijn bijdrage.
Zijn bijdrage bevat ook een min of meer grappige passage die ik hier graag uitlicht. Het gaat om de volgens Brain twee enige manieren waardoor we nog een zachte landing kunnen maken. Helaas zijn het wel hypothetische manieren. In het ene geval gaat het om aliens, in het andere om superintelligente AI.
“…As soon as this super-intelligent AI appears, it would realize that humans by and large are as dumb as a bag of rocks. Especially large groups of humans. By replacing all the governments of the world with a single super-intelligent government, and by taking control of the planet’s industries, there is some hope that a super-intelligent AI could bring humanity in for an imperfect but soft landing for the benefit of all….“
Zit klimaatverandering wel goed in onze economische modellen? Dat is geen detailvraag gezien het belang dat we hechten aan economische groei en de invloed die prognoses voor economische groei hebben. Timothy Neal stelt in zijn bijdrage op The Conversation dat klimaatverandering niet goed is verwerkt in de meeste economische modellen.
Effect op oogsten
Neal geeft als voorbeeld het effect van klimaatverandering op oogsten. Die kunnen lager uitvallen omdat het te heet, te droog, te nat is of er een storm langskomt. In economische modellen wordt dit doorgaans verwerkt op basis van ervaringen uit het verleden. In dat verleden bleven negatieve effecten op oogsten vrijwel altijd beperkt tot enkele landsdelen of landen. Andere landsdelen of landen hadden dan geen last van mindere oogsten, waardoor handel een optie was om de uitval te compenseren. Maar wat nu als in de toekomst een groot aantal landen tegelijk last krijgen van aangetaste oogsten? Want dat is precies wat we bij voortschrijdende opwarming kunnen verwachten. De modellen kunnen hier niet mee omgaan en hinken dus compleet achter de ontwikkelingen aan.
Andere effecten
Datzelfde geldt voor andere economische effecten die de klimaatcrisis kan hebben. Denk aan effecten op de arbeidsproductiviteit. Als het te heet wordt kunnen mensen minder lang buiten werken, op het land of in de bouw bijvoorbeeld. Denk aan wegvallende afzetmarkten, bijvoorbeeld omdat ze zijn getroffen door een overstroming. Denk ook aan onderbroken supply chains die de logistiek in de war kunnen sturen. Denk aan conflicten tussen landen over water en voedsel. Allemaal effecten die op deze schaal niet eerder zijn voorgekomen en daardoor moeilijk te modelleren zijn.
Problematisch
Je kunt denken: ach het zijn maar economische voorspellingen, wat is het probleem? Het probleem is dat de meeste economen vooralsnog blijven werken met de bestaande modellen waar klimaatverandering dus niet goed in zit. En die modellen geven logischerwijs uitkomsten die de effecten van klimaatverandering niet goed weerspiegelen. Op die manier blijven de risico’s onderbelicht en blijven politici besluiten nemen in een schijnwereld waar niks aan de hand lijkt te zijn. Ook journalisten en uiteraard burgers worden zo dramatisch op het verkeerde been gezet. De conclusie is dan ook dat we snel nieuwe modellen nodig hebben. Want resultaten uit het verleden boden al geen garantie voor de toekomst, en dat geldt versterkt als die toekomst er heel anders uit komt te zien. In de tussentijd doen we er goed aan de uitkomsten van de bestaande modellen met een enorme korrel zout te nemen.
Vandaag heeft het KNMI zijn nieuwe klimaatscenario’s gepresenteerd. Nederland doet er goed aan zich voor te bereiden op zwaardere weersextremen. Meer hitte, meer droogte en zwaardere buien, meer zeespiegelstijging. .
De logische vervolgstap zou zijn dat de verschillende planbureaus (RLI, CPB, SCP) gaan onderzoeken wat de verschillende scenario’s concreet betekenen voor de Nederlandse samenleving. Denk aan de gevolgen voor o.a. de landbouw, de gezondheid, de natuur, het verkeer, de economie, de veiligheid. Dan weet je ook waar Nederland concreet rekening mee moet gaan houden en kun je maatregelen nemen. Zie ook mijn eerdere opinie hierover.
Interessant bericht in The Guardian: het Ministerie van Financiën van Australië brengt de kosten van de #klimaatcrisis voor de toekomstige generaties van dat land in beeld.
Het rapport heeft de toepasselijke naam ‘intergenerationeel rapport’. Niet geheel verrassend blijken de kosten van de klimaatcrisis ‘massief’.
Voer voor een debat over de vraag met hoeveel ellende we komende generaties willen opzadelen. Heeft Nederland eigenlijk al dit soort onderzoek laten doen?
Update
Update 25 augustus 2023: de Australische regering heeft inmiddels haar Intergenerationeel Rapport uitgebracht en voorspelt daarin een min of meer oké toekomst. Ware het niet dat: “But as Treasury notes, it cannot pick tipping points that may trigger climate chaos (and mass migration that does not get mentioned), and its own disaster recovery estimates exclude heatwaves and drought.” 😏
Mustread voor iedereen die professioneel wel eens met de toekomst bezig is. Weerman Gerrit Hiemstra over de opwarming van de aarde: “Wat we meemaken, en wat we nog mee gaan maken. Het is echt ongekend. En heel veel mensen halen gewoon hun schouders op.”
„Grootschalige bosbranden worden in Nederland voorstelbaar. Overstromingen zoals in 1953 worden op de langere termijn voorstelbaar. Weinig mensen hebben in de gaten hoe groot dit is.”
“Als men was blijven leven zoals in de jaren zeventig, zaten we nu veel minder in de problemen, weet hij. „We moeten anders nadenken over onze manier van leven. Die is veel te verkwistend, we zijn te veel roofbouw op de wereld aan het plegen.””
Dat klinkt niet best. Maar wat nu als alle slimme professionals hier op LinkedIn* nou eens zeg 10% van hun tijd gaan besteden aan het bijsturen van de mammoettanker? En dan niet volgend jaar ofzo, maar nu? Want later heeft het geen zin meer. Want dan is er ook geen economie meer over die lijkt op wat we nu hebben. En dat geldt dus ook voor je baan: no jobs on a dead planet.
*deze bijdrage verscheen ook op LinkedIn, vandaar 😉
Deze week presenteerde het CBS een analyse waaruit blijkt dat het aandeel hoogopgeleiden de afgelopen 40 jaar is verdrievoudigd. Dat is goed nieuws voor de economie en bijv de gezondheidszorg. Zonder al die hoogopgeleiden zou een complexe samenleving als de onze immers niet kunnen draaien.
Maar even uitzoomend: waar heeft ons dit gebracht? Ondanks alle innovaties staan we op het hellend vlak van een zich voor onze ogen voltrekkende ecologische ramp. De biodiversiteit kachelt steeds verder achteruit en het klimaat staat definitief op ontploffen.
En nu de link met de hoogopgeleiden. Je zou verwachten dat naarmate mensen door hun opleiding beter het grote geheel kunnen begrijpen en welke invloed ze daarop (kunnen) hebben, ze daar ook meer naar gaan handelen. Concreet: dat ze zich inzetten voor een betere samenleving en een duurzamere toekomst. Dat is bij veel hoogopgeleiden echter niet het geval. Ze zijn drukdrukdruk en zetten hun kennis en kunde in voor de zaak, de carrière, het gezin, de hypotheek, de vakantie, noem maar op. Ze optimaliseren op die manier vooral hun eigen leven. Daar schiet de planeet en de toekomst niks mee op.
Sterker nog: mensen met hoge inkomens vervuilen gemiddeld meer dan mensen met lage inkomens. Denk aan grotere huizen, meer consumptieve aankopen, meer en grotere auto’s, meer vliegreizen.
Dat moet veranderen, op deze manier keert de wal het schip, en snel ook. Hoogopgeleiden hebben daarin een rol te nemen. Met privilege komt verantwoordelijkheid.
Wat een held! Viervoudig wereldkampioen Sebastian Vettel stopt mede vanwege de klimaatcrisis met racen en spreekt vrijuit over zijn zorgen daarover en over het dilemma waar hij mee worstelt namelijk dat F1 bijzonder slecht is voor het klimaat.
Mooi ook hoe hij spreekt over de ommezwaai die hij heeft gemaakt, na al die jaren begon de verspilling en de vervuiling steeds meer te knagen. Daarmee kan hij een voorbeeld zijn voor velen onder ons. Het is geen schande toe te geven dat omstandigheden veranderen en dat je daarom je opvattingen aanpast.
Nu wel graag nog iets meer tempo en actie, want dat straalt hij nog niet uit (althans niet in dit interview op de NOS-site).
Even de dagelijkse buzz verstoren. Want “De oceanen worden warmer en zuurder en er zitten weer meer broeikasgassen in de lucht, aldus een nieuwe klimaatevaluatie. Zonder onmiddellijke actie is een catastrofe onafwendbaar, waarschuwen de VN.”
En we weten allemaal dat die onmiddellijke actie niet vanzelfsprekend is. Want tijdens corona hadden we de kans de economie te transformeren naar een meer duurzame, en die kans hebben we laten schieten. En door de oorlog in Oekraïne hebben we de kans om versneld van fossiele brandstoffen af te stappen, maar wat we doen is vooral olie, kolen en gas uit Rusland te vervangen door olie, kolen en gas uit andere landen. Dus dat schiet voor het klimaat nog niet op.
Kom in actie
Dus beste professionals, vertrouw niet op anderen en maak zelf een strategische analyse van je omgeving en van je toekomst. Besef dat alles op het spel staat, inclusief jouw baan en je Zwitserleventoekomst, en kom in actie! Spreek met collega’s, baas en buren, bespaar energie. Dring bij politici in je gemeente en landelijk aan op een versnelde energietransitie en haal tegels uit je tuin en plant een boom. Om maar een paar mogelijkheden te noemen.
Laat niet de zoveelste dringende waarschuwing langs je afglijden maar neem verantwoordelijkheid voor jouw toekomst en die van je kinderen, neefjes en nichtjes. Aan de slag!
Een niet zo gezellig maar wel belangrijk bericht voor wie wil begrijpen hoe het met de toekomstige generatie gaat.
Onderzoek onder jongeren in 10 landen – waaronder het VK en Frankrijk – laat zien hoe erg zij nu al lijden onder de klimaatcrisis.
Bijna 60% is bezorgd of extreem bezorgd
75% is bang voor de toekomst
66% voelt angst, woede, wanhoop, pijn, en hoop
56% denkt dat de mensheid verloren is.
Jongeren voelen zich verraden door de overheid.
En dan te bedenken dat we nog maar aan het begin staan van de crisis. Het kan niet anders of dit gaat grote impact hebben op consumptie, werknemerschap, stemgedrag, maatschappelijke verhoudingen.
Onlangs veroordeelde de rechtbank Shell tot het onmiddellijk nemen van maatregelen om zijn uitstoot van CO2 terug te brengen. In 2030 moet er sprake zijn van een netto reductie van 45 procent ten opzichte van 2019. Bijna een halvering dus in minder dan 10 jaar tijd.
Steeds meer mensen zich zorgen maken over de klimaatcrisis, maar noemenswaardige reductie van de broeikasgassen bleef tot nu toe uit. Zowel aan de kant van de overheid, als aan de kant van de bedrijven. Want de economie moet wel doordraaien en burgers en bedrijven vragen nog steeds om fossiele brandstoffen, toch?
Vonnis staat niet op zichzelf
In deze ontmoedigende situatie is de afgelopen weken een flinke verandering gekomen. Bovendien staat het vonnis tegen Shell niet op zichzelf.
Eind april oordeelde het Constitutioneel Hof in Duitsland dat de Duitse regering de hete aardappel van het aanpakken van de klimaatcrisis niet langer mag doorschuiven naar na 2030. Het hof zegt dat de regering op dit moment het grondwettelijke recht op vrijheid in de vorm van een leefbare toekomst van de jongere generatie schendt. De Duitse regering moet daarom haar klimaatwet aanscherpen.
Eind mei oordeelde een rechter in Australië dat de minister van milieu de plicht heeft om jonge mensen tegen de gevolgen van klimaatverandering te beschermen. Aanleiding voor de klacht was een verzoek van een kolenmijn om uit te mogen breiden.
“Een stabiel klimaat is een mensenrechtenkwestie.” Als je een beetje een idee hebt wat er op het spel staat in de klimaatcrisis, eigenlijk heel logisch
Focus op mensenrechten
De rode draad door deze vonnissen is de focus op het beschermen van mensenrechten. Meer concreet gaat het om het recht op leven. Dit recht is zo ook in de artikelen 2 en 8 het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens gewaarborgd.
NRC schreef hierover: “De opwarming van de aarde is een directe bedreiging voor de mensenrechten in Nederland, inclusief de Wadden (de Waddenvereniging was een van de klagers), oordeelt de rechtbank. Shell draagt daaraan bij met zijn mondiale uitstoot en moet daarom in het héle concern actie ondernemen.” In een klimaatcrisis komen de mogelijkheden om gezond te blijven en je te ontplooien zoals je dat wil ernstig in gevaar.
Urgendavonnis
In 2015 oordeelde de rechter in het Urgendavonnis dat de staat een zorgplicht heeft en daarom zijn burgers moet beschermen. Het niet nakomen van die plicht werd gezien als een zogenaamde onrechtmatige daad. Een onrechtmatige daad betreft een handelen of een nalaten waarmee iemand op onwettige of onbehoorlijke wijze een ander schade toebrengt. Overigens gaf de rechter toen al aan dat er ook een beroep kan worden gedaan op het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).
Economisch belang
In artikel 8 van het EVRM staat dat er een uitzondering bij het recht op leven gemaakt kan worden vanwege o.a. ‘economic well-being of the country’. Dit zal door velen gezien worden als een ontsnappingsroute om te ontkomen aan dit vonnis. Zowel door de olie en gassector als door politici die het economisch belang op 1 zetten.
Het is echter zeer de vraag of dit een argument is dat voor de rechter kan slagen. Veel studies laten immers zien dat de kosten van de klimaatschade veel hoger zijn dan de kosten van nu ingrijpen om nog meer schade te voorkomen. De noodzaak van een transitie naar een koolstofvrije economie is onder deskundigen eigenlijk onomstreden. Er komt een moment om die transitie daadwerkelijk in gang te zetten en dat moment lijkt nu gekomen. Gelukkig.
