Het RIVM heeft onderzocht welke grote opgaven er in de volksgezondheid en zorg op weg naar 2050 zijn. Daar zit ook klimaatverandering bij.
Het RIVM heeft vijf opgaven onderscheiden:
“De vergrijzing is en blijft de belangrijkste maatschappelijke ontwikkeling voor de volksgezondheid. Meer nieuwe woonvormen zijn nodig waarin ouderen samen kunnen leven, elkaar kunnen helpen en aandacht krijgen. Verder is het belangrijk maatschappelijk de discussie te voeren welke behandelingen, zorg en beslissingen rondom het levenseinde nodig en gewenst zijn. Tegelijkertijd zijn veel ouderen na de pensioenleeftijd nog vitaal. Het is daarom belangrijk dat oudere mensen kunnen blijven meedoen in de samenleving. Deze punten vormen samen de eerste opgave.
De grote gezondheidsverschillen in Nederland vormen de tweede opgave. Mensen met een betere maatschappelijke positie leven gemiddeld 14 jaar langer in een goede gezondheid dan groepen die het slechter hebben. Hierbij is financiële bestaansonzekerheid belangrijk, vaak in combinatie met slechtere woonsituaties of arbeidsomstandigheden. Het is dus nodig om de omstandigheden waarin deze mensen leven te verbeteren.
Als derde hebben jongeren een steeds ongezondere leefstijl. Zo zullen meer jongeren overgewicht hebben, op steeds jongere leeftijd. Ook zullen jongeren steeds vaker problemen met hun mentale gezondheid hebben. Aangezien de jeugd de toekomst is, is het belangrijk te investeren in hun gezondheid, zowel fysiek als mentaal.
De vierde opgave is hoe goede zorg geleverd kan worden, ook bij een grotere vraag naar zorg en steeds grotere personeelstekorten. Ook zullen er in verhouding niet genoeg mantelzorgers zijn voor de vraag. Hierdoor kunnen mantelzorgers overbelast raken.
De vijfde opgave gaat over een gezonde inrichting van de leefomgeving, om beter voorbereid te zijn op de gevolgen van klimaatverandering. Denk aan hittestress en wateroverlast. Op veel plekken worden al maatregelen genomen om Nederland daartegen te beschermen, zoals meer groen en water in steden en dorpen. Een groene omgeving is ook goed voor de gezondheid: het stimuleert ontmoeten, ontspannen en bewegen.“
Klimaat en gezondheid
Verderop in het rapport en in een afzonderlijke publicatie wordt dit verder uitgewerkt. Specifiek gaat het om:
- Meer hittestress en hittesterfte door temperatuurstijging
- Extreem weer vormt bedreiging voor voedselproductie en beschikbaarheid drinkwater
- Meer luchtverontreiniging door weinig wind tijdens hittegolven en door bosbranden leidt tot verergering van astma of allergieën
- Nieuwe infectieziekten door klimaatverandering
- Meer hooikoorts, huidkanker en mentale gezondheidsproblemen
Daarbij lijden groepen in financiële bestaansonzekerheid het meest onder klimaatverandering. “Ze wonen vaker in wijken met meer luchtverontreiniging, verkeerslawaai, weinig groen en meer verstening en in woningen die slecht te koelen zijn.”
Oplossingsrichtingen
Het RIVM ziet hiervoor onder andere de volgende oplossingsrichtingen:
“De klimaatmaatregelen die noodzakelijk zijn om enerzijds de klimaatverandering af te remmen en anderzijds ons leven aan te passen aan het veranderende klimaat, hebben potentieel om de leefomgeving gezonder te maken. Zo is vergroening van wijken nodig voor het voorkomen van hittestress en opvang van regenwater. Ook is er behoefte aan woningen die duurzaam te verkoelen en te verwarmen zijn. Dit levert ook een leefbaarder woonomgeving op, met plaats voor bewegen, ontspannen en ontmoeten. Minder gebruik van fossiele energie zal de luchtkwaliteit verbeteren en gezondheidswinst opleveren.”
Conclusie en kanttekeningen
Het is zonder meer winst dat het RIVM zo uitgebreid stil staat bij de gezondheidseffecten van de klimaatcrisis. Ook al staan er op zich weinig nieuwe dingen in, dit is wel een advies aan de regering en het parlement. Wat ik verder goed vind is de link die wordt gelegd met andere beleidsterreinen zoals woningbouw en inrichting van de openbare ruimte. Het is totaal logisch dat de zorg niet alle problemen in haar eentje kan oplossen. Ook is duidelijk dat Nederland nog niet goed is voorbereid. Er is veel werk aan de winkel.
De vraag is natuurlijk hoe ‘Den Haag’ met dit rapport om zal gaan. De huidige regering heeft zich tot nu toe nog niet echt een overtuigd strijder voor een betere bescherming van het klimaat getoond. Wellicht dat ze zich wel wil inzetten voor een betere bescherming van de bevolking tegen de gevolgen van de klimaatverandering.