In het museum Van Bommel Van Dam in Venlo zag ik onlangs deze video met kunst van Willem de Haan. Ik vind het een briljante manier om het maatschappelijk probleem van de klimaatcrisis in één beeld te vangen.
Bij de video hangt het volgende bijschrift:
“Willem de Haan (!996) stelt grote thema’s op een scherpe maar speelse manier aan de kaak. Met absurdistische scènes brengt hij de kijker aan het twijfelen: wat is echt en wat is in scène gezet? Motor Home maakte hij in 2024 voor het Watersnoodmusem in het Zeeuwse Ouwerkerk om aandacht te vragen voor de stijgende zeespiegel en de kracht van het water. Speciaal voor deze tentoonstelling voer De Haan hier in de Venlo over de Maas. Op het eerste gezicht lijkt het vooral een grappige situatie. Maar doordat het herinnert aan beelden van de watersnoodramp en overstromingen, heeft het ook iets onheilspellends. Het werk stelt een belangrijke vraag: wat zijn de oplossingen voor de toekomst in een wereld bedreigd door klimaatverandering?”
De tentoonstelling heet It’s not a joke en loopt van 1 april 2025 t/m 14 september 2025.
De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) spreekt in haar State of the Global Climate 2023 duidelijke taal. NRC spreekt zelfs over het luiden van de noodklok. Want afgelopen jaar was het warmste jaar ooit gemeten. En ook wat betreft de concentratie van broeikasgassen in de atmosfeer, de opwarming en verzuring van de oceanen, stijging van de zeespiegel en het smelten van de poolkappen zijn er records gebroken. Het klimaat loopt “off the charts”.
Het is bovendien aannemelijk dat we in 2023 de grens van de 1,5 graden hebben doorbroken. Ter herinnering: de 1,5 gradengrens is in het Verdrag van Parijs vastgelegd als wenselijke grens om niet te overschrijden. De reden is dat tot 1,5 graden de gevolgen van de opwarming nog enigszins hanteerbaar worden geacht. Die grens is nu dus voor het eerst doorbroken en niets wijst er op dat dit een eenmalige uitschieter was. Gelukkig kun je elk jaar opnieuw de noodklok luiden. De vraag is alleen hoe effectief dat is.
Onlangs bracht RTL Nieuws dit bericht. Het gaat erover dat Jakarta langzaam maar zeker in zee verzinkt en dat Indonesië daarom zijn hoofdstad wil verplaatsen.
Bron: RTL Nieuws 18 januari 2022
De bodem onder Jakarta zinkt door grootschalige wateronttrekking met tot wel 20 cm per jaar. Omdat de stad in een delta ligt, maakt die bodemdaling de stad steeds kwetsbaarder voor overstroming vanuit de rivieren maar ook vanuit de zee. De zeespiegelstijging maakt de dreiging vanuit zee alsmaar groter. Grote delen van Jakarta liggen nu al onder zeespiegel en in 2050 zou dat zelfs voor 95% van de stad kunnen gelden.
Nieuwe hoofdstad
De oplossing die de Indonesische regering heeft gekozen is even rigoureus als kostbaar, namelijk verplaatsing van de hoofdstad. De nieuwe hoofdstad moet op Kalimantan verrijzen, gaat Nusantara heten en mag op zijn minst 28 miljard euro kosten.
Het gaat hierbij primair om verhuizing van de overheid. Het plan behelst “nieuwe gebouwen voor alle ministeries, het presidentieel paleis en huisvesting voor 900.000 tot 1,5 miljoen mensen, vooral overheidspersoneel en hun gezinnen.”
Verliezers
Het plan zal ten koste gaan van de natuur en de huidige bewoners die zullen moeten verkassen. Op Kalimantan liggen de oudste regenwouden ter wereld. Verliezers zijn ook de armere bewoners van Jakarta waarvoor niets is geregeld. Zij mogen zelf uitzoeken hoe zij met het stijgende water omgaan. Sociale rechtvaardigheid ziet er anders uit.
In het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat de temperatuur ten opzichte van het pre-industriële tijdperk met niet meer dan 2 graden Celsius mag stijgen. Bovendien is het streven om de opwarming beperkt te houden tot 1,5 graden. Een logische vraag is dan ook: wat is het verschil tussen een wereld met 1,5 en 2 graden opwarming?
Een wereld met 1,5 en 2 graden opwarming
Wat is het verschil tussen een wereld met 1,5 en 2 graden opwarming? In dit artikel op de website Vox.com wordt het verschil samengevat met deze figuur:
Op het eerste gezicht lijkt het verschil tussen een wereld van 1,5 en 2 graden misschien niet zo heel groot. Ik bedoel, of in 2100 de zeespiegel 40 of 50 cm hoger staat, moeten we daar nu echt wakker van liggen?
Het antwoord is ja. Een 10 cm hogere zeespiegel wordt bij een storm namelijk opgestuwd tot een nog veel hogere watermassa. Langere en heftigere hittegolven kunnen net het verschil maken tussen overleven of niet. En de afname aan ‘freshwater’ in het Middellandsezeegebied verdubbelt bijna in een wereld met 2 graden opwarming.
Daarbij is het goed te bedenken dat het complex is om de effecten precies te voorspellen, ook in hun onderlinge samenhang. Bovendien gaat het om gemiddelde temperaturen over de hele wereld. Op de polen en boven land kan de toename al snel het dubbele zijn.
Nu al zien we de enorme impact die klimaatverandering heeft, bijvoorbeeld bij de grote branden in Californië, Australië en Siberië. En dat terwijl de gemiddelde temperatuur nog maar 1 graad is gestegen.
Een wereld met 4 graden opwarming
Maximaal 2 graden opwarming is dus het doel, maar voorlopig neemt de uitstoot nog steeds toe. Volgens deskundigen is de aarde dan ook eerder op weg naar een opwarming van 3 of 4 of misschien zelfs wel 5 graden in 2100. Wat weten we over zo’n wereld?
Logischerwijs is zo’n wereld nog moeilijker te voorspellen dan een 2 gradenwereld. Toch geeft dit artikel in The Guardian van mei 2019 alvast een aantal huiveringwekkende details prijs.
Zo zal de zeespiegel in 2100 met 2 meter en meer stijgen omdat al het ijs aan het smelten is. Laag gelegen gebieden zullen onderlopen en mensen zullen op zoek moeten naar nieuwe leefgebieden. Alleen al in Bangladesh gaat eenderde van het land verloren. Door de droogte en hitte zullen grote delen van Zuid-Europa verwoestijnen. Rivieren als de Rijn en de Donau zullen fors minder water meevoeren. Overal zullen diersoorten uitsterven omdat ze zich niet snel genoeg kunnen aanpassen aan de veranderende omstandigheden.
Het produceren van genoeg voedsel voor iedereen wordt een uitdaging (understatement) omdat veel landbouwgrond onbruikbbaar wordt en de opbrengsten afnemen. De beschikbaarheid van drinkwater zal op veel plaatsen een probleem zijn. In totaal zullen er zo’n 2 miljard vluchtelingen zijn. Dit alles zal onherroepelijk tot grote spanningen en conflicten leiden. Een oplossing hiervoor is om echt over de landsgrenzen heen te gaan samenwerken en om eerlijk te delen.
Websites store cookies to enhance functionality and personalise your experience. You can manage your preferences, but blocking some cookies may impact site performance and services.
Essential cookies enable basic functions and are necessary for the proper function of the website.
Name
Description
Duration
Cookie Preferences
This cookie is used to store the user's cookie consent preferences.
30 days
These cookies are needed for adding comments on this website.
Name
Description
Duration
comment_author
Used to track the user across multiple sessions.
Session
comment_author_email
Used to track the user across multiple sessions.
Session
comment_author_url
Used to track the user across multiple sessions.
Session
These cookies are used for managing login functionality on this website.
Name
Description
Duration
wordpress_logged_in
Used to store logged-in users.
Persistent
wordpress_sec
Used to track the user across multiple sessions.
15 days
wordpress_test_cookie
Used to determine if cookies are enabled.
Session
Statistics cookies collect information anonymously. This information helps us understand how visitors use our website.
Google Analytics is a powerful tool that tracks and analyzes website traffic for informed marketing decisions.
Contains information related to marketing campaigns of the user. These are shared with Google AdWords / Google Ads when the Google Ads and Google Analytics accounts are linked together.
90 days
__utma
ID used to identify users and sessions
2 years after last activity
__utmt
Used to monitor number of Google Analytics server requests
10 minutes
__utmb
Used to distinguish new sessions and visits. This cookie is set when the GA.js javascript library is loaded and there is no existing __utmb cookie. The cookie is updated every time data is sent to the Google Analytics server.
30 minutes after last activity
__utmc
Used only with old Urchin versions of Google Analytics and not with GA.js. Was used to distinguish between new sessions and visits at the end of a session.
End of session (browser)
__utmz
Contains information about the traffic source or campaign that directed user to the website. The cookie is set when the GA.js javascript is loaded and updated when data is sent to the Google Anaytics server
6 months after last activity
__utmv
Contains custom information set by the web developer via the _setCustomVar method in Google Analytics. This cookie is updated every time new data is sent to the Google Analytics server.
2 years after last activity
__utmx
Used to determine whether a user is included in an A / B or Multivariate test.
18 months
_ga
ID used to identify users
2 years
_gali
Used by Google Analytics to determine which links on a page are being clicked
30 seconds
_ga_
ID used to identify users
2 years
_gid
ID used to identify users for 24 hours after last activity
24 hours
_gat
Used to monitor number of Google Analytics server requests when using Google Tag Manager
