Don’t look up voor gevorderden

EenVandaag kwam gisteren met een artikel over de extreme hitte in Zuid-Europa. De vraag die daarbij centraal stond was: kan zonvakantie door klimaatverandering straks nog wel? Bij het lezen ervan ontplofte mijn hoofd en dat kwam niet door de hitte. Er is zoveel mis met deze insteek dat ik eigenlijk niet zo goed weet waar ik moet beginnen.

Het meest problematische is misschien nog wel hoe de lezer op een bepaald pad wordt geleid. Een pad met vragen als: oh, naar welke alternatieve vakantiebestemmingen kan ik dan op vakantie? Of kan ik nog wel naar Zuid-Europa, maar dan in het voor- of naseizoen? Op die manier blijft het feit dat de klimaatcrisis de fundamenten onder onze manier van leven aan het wegslaan is ver buiten beeld.

Problematisch is ook dat uitsluitend het perspectief van de Nederlandse vakantieganger centraal staat. Alsof er geen lokale bevolking is die onder de droogte en hitte lijdt, evenals trouwens de natuur. Alsof de landbouwproductie er niet fors door afneemt. Dat er geen economische effecten zijn. En alsof we niet in een verbonden wereld (in dit geval EU) leven waar die effecten vroeger of later ook ons zullen raken. Eerder schreef ik deze bijdrage met de hoopgevende titel “Gaat Zuid-Europa ten onder aan de klimaatverandering?” over dit thema.

En Nederland dan?

Wat me trouwens brengt op nog een ander problematisch punt van deze insteek. Door te focussen op het wel en wee van vakantiegangers in Zuid-Europa blijft buiten beeld dat ook in eigen land de situatie precair begint te worden. Maandenlang nauwelijks neerslag en nu dus verdacht hoge temperaturen. Het nationale hitteplan wordt er zelfs voor van stal gehaald. De droogte heeft gevolgen voor de landbouw, de natuur, bosbranden en drinkwatervoorraden, al lezen we er (nog) verrassend weinig over. De hitte heeft effect op de gezondheid, om te beginnen die van zwakkere groepen. Denk bijvoorbeeld aan ouderen met een laag inkomen in veel te warme appartementen. Ook daar lezen we (nog) verrassend weinig over. Wel is inmiddels duidelijk dat nog maar 90 van de 342 gemeenten een eigen hitteplan hebben.

En dan te bedenken dat we moeten verwachten dat dit niet het einde van de klimaatverandering is maar dat het gemiddeld elk jaar een stuk heftiger zal worden. Dat zijn allemaal vraagstukken die me een stuk relevanter lijken dan de vraag die EenVandaag centraal stelt. Maar wel een stuk confronterender, dat dan weer wel, en EenVandaag heeft dit handig weten te omzeilen. Het lijkt wel “Don’t look up” voor gevorderden.

Over alles behalve klimaatverandering

In 2011 presenteerde kunstenaar Isaac Cordal deze sculptuur in Berlijn als onderdeel van zijn serie Follow the Leaders. Op het internet kreeg het werk al snel het onderschrift Politicians discussing global warming. Het is een verwijzing naar de rituele onderhandelingen tussen politici over het beperken van de klimaatverandering. Zelfs als de intenties goed zijn, is het resultaat steevast dat de klimaatverandering gewoon doorgaat.

Inmiddels zijn we in een situatie beland waarin andere crisis om steeds meer aandacht vragen terwijl de aandacht voor de klimaatcrisis afneemt. Het lijkt soms wel alsof politici opgelucht zijn dat ze niet meer over klimaat hoeven te praten. Klimaatverandering beperken vraagt uiteindelijk immers om ingrijpende en dus impopulaire maatregelen.

Status en prioriteiten

Op het tot de verbeelding sprekende Paaseiland concurreerden stamhoofden van de verschillende stammen met elkaar om wie de hoogste en mooiste Moai-standbeelden kon laten plaatsen. Dit roept diverse vragen op. Zoals bijvoorbeeld: hadden de middelen om de beelden te maken en plaatsen niet beter kunnen worden besteed? Wat blijft er na verloop van tijd eigenlijk over van de verworven status? En welke overeenkomsten zijn er met de huidige tijd waarin de elite ook vooral onderling om status lijkt te concurreren?

Houtskool, pastelkrijt, papier, 2025

Kabinet komt met Hitte Aanpak 2025

Verrassing: dit rechtse kabinet erkent dat toenemende hitte de gezondheid van burgers bedreigt en heeft daarom een Hitte Aanpak 2025 gepubliceerd. Maar: het is vooral een processtuk geworden, vol met goede voorbeelden en intenties.

Kers op de taart is de wens/hoop/verwachting dat in 2028 het aantal gemeenten met een hitteplan is verdubbeld van 90 nu naar 180 dan. En nu maar hopen dat je in één van die gemeenten woont.

Dit artikel van Stadszaken.nl geeft een aardige eerste impressie van de Hitte Aanpak.

Dagdromend

Mijn onderschrift bij de volgende afbeelding luidt:
“Dagdromend dat de volwassenen eindelijk de klimaatcrisis gaan oplossen.”
“Daydreaming that the adults finally start solving the climate crisis.”

Deze afbeelding heb ik gemaakt met behulp van AI. Het programma heet Midjourney. Ik vind het interessant om ermee te experimenteren, om te kijken in hoeverre je AI wel (of niet) kunt inzetten voor kunst en activisme. Interessant vind ik daarbij het gegeven dat je via taalinstructies een afbeelding tot stand kunt (laten) brengen. En om daarbij en passant de blijkbaar ingebouwde vooroordelen cq limieten tegen te komen. Zo moet je bij afbeeldingen met mensen doorgaans expliciet vragen om (ook) mensen van kleur weer te geven. Standaard ligt de focus vaak bij witte mensen en dan ook nog eens vooral mannen. Interessant vind ik ook dat je in ieder geval bij dit programma vaak wel goed kunt zien dat een afbeelding kunstmatig gegeneerd is.

En inderdaad, AI vreet energie, net als bijvoorbeeld datacenters. Voor mij is dat vooral een reden om er bewust en zuinig mee om te gaan. Maar om de nieuwe ontwikkeling compleet te negeren lijkt mij geen goede insteek. Laten we onderzoeken of we aan de enorme hoeveelheid shit die met AI wordt geproduceerd ook nog wat kritische en slimme dingen kunnen toevoegen.