Stuff to think about

Een temperatuurstijging van 1,5 graden Celsius wordt algemeen beschouwd als het toelaatbare maximum om de meest gevaarlijke gevolgen van de klimaatcrisis te vermijden. Nu blijkt uit onderzoek dat we die limiet verdraaid snel naderen.

De kans dat we in 1 van de komende 5 jaren gedurende een heel jaar door de 1,5 graden schieten is 20%. De kans dat we de komende 5 jaar een maand lang door de 1,5 gradengrens schieten is maar liefst 70%.

En laten we ons geen illusies maken, als we niet de komende 5 jaar erdoorheen schieten, dan gebeurt dat wel in de jaren erna. Eerder schreef ik al dat het 1,5 gradendoel al niet meer haalbaar is. En dat het 2 gradendoel alleen bij extreem snelle en ingrijpende actie nog te halen is.

De uitstoot van broeikasgassen neemt immers nog steeds toe en de natuurlijke opnamecapaciteit van de aarde neemt snel af (regenbossen, oceanen). En ondertussen blijft de transitie naar een koolstofarme economie achter.

Het ongemak daarover groeit in politiek, bedrijfsleven en maatschappij, maar het kantelpunt richting een snelle reductie van CO2 is nog niet bereikt. En gegeven het feit dat het tijd kost maatregelen te besluiten en te implementeren, zal nog veel tijd verloren gaan voor de trendbreuk richting dalende emissies kan worden ingezet.

Stuff to think about

Dit alles roept veel vragen op:

  1. hoe snel zal ze klimaatverandering versnellen? Kijkend naar wat er in Siberië en de poolkringen gebeurt lopen we ver voor op wat klimaatmodellen hebben voorspeld.
  2. Welke duistere gevolgen voor ons dagelijkse leven gaat die verandering hebben? Los van stijgende temperaturen voorspelt de WMO meer stormen boven Europa. Overigens zijn de gevolgen in andere delen van de wereld nu al veel levensbedreigender.
  3. Wanneer dringt het besef van een duistere toekomst door bij grote delen van de bevolking en wat voor reacties levert dit op? Denk aan de 5 stadia van rouw en je krijgt een eerste indruk. Dit zal zonder twijfel doorwerken in de politieke stabiliteit en daarmee het vermogen om o.a. voortvarend klimaatbeleid te voeren.
  4. Voeg dit alles bij de onzekerheid die het coronavirus met een 2e golf (en meer) nog steeds vormt voor de economie, en het zal geen verrassing zijn dat we zoiets als economische stabiliteit wel kunnen vergeten. Eerder zullen we een aaneenschakeling van verstorend nieuws zien.

Mobilisatie richting verkiezingen

Wat we nu hard nodig hebben is een mobilisatie van het urgentiegevoel in brede delen van de bevolking, zodat dit ook doorwerkt in de samenstelling van de Tweede Kamer. Begin volgend jaar zijn er immers verkiezingen.

Laten we ervoor zorgen dat klimaat het nummer 1 thema wordt, en blijft. En laten we iedereen die het nog heeft over het 1,5 gradendoel confronteren met het feit dat dit doel helaas al onhaalbaar is door het jarenlang de kop in het zand steken en het hartstochtelijk berijden van stokpaardjes.

Coronacrisis en klimaatcrisis

Terwijl het Coronavirus zich angstig voorspelbaar verder verspreidt, is het moment daar om eerste raakvlakken en parallellen tussen de Corona- en de klimaatcrisis te onderzoeken.

1. Reactief beleid

Ik heb de indruk dat regeringen, ook de Nederlandse, tot nu toe vooral reactief op het Coronavirus opereren. Dus meer besmettingen leiden tot stringentere maatregelen. Dit om het (veronderstelde) draagvlak bij de bevolking te behouden en de economie zo min mogelijk te schaden. Daarmee loop je wel het risico op grote ellende omdat je straks gewoon te laat bent. Net als bij de klimaatcrisis.

2. Bloedbad op de beurzen

Volgens analisten worden de grote verliezen op de beurzen vooral veroorzaakt door de onzekerheid over hoe groot de Coronacrisis gaat worden en hoe lang zij gaat duren. Na een tornado weet je al snel hoe groot de schade en kun je maatregelen nemen. Dat is nu niet zo en beleggers haten onzekerheid. Dat zal bij de klimaatcrisis niet anders zijn. Zodra het inzicht doordringt dat de klimaatcrisis bedrijfswinsten laat krimpen en dit effect eerder zal toenemen dan afnemen, zullen de beurzen vergelijkbaar reageren.

3. Meer lokaal leven en produceren

De Coronacrisis kan een impuls zijn voor ontwikkelingen die ons ook bij het bestrijden van de klimaatcrisis goed van pas komen. Denk bijvoorbeeld aan meer lokale productie, minder vliegen, meer thuis werken en meer teleconferencing. Iets wat in het dit bericht ‘learning to localize’ wordt genoemd.

DW.com, Coronavirus and climate change: A tale of two crises, bron: https://www.dw.com/en/coronavirus-climate-change-pollution-environment-china-covid19-crisis/a-52647140

4. Internationale samenwerking

Het bestrijden van een pandemie vraagt om internationale samenwerking, op zijn minst om internationale afstemming. Want afgestemde maatregelen hebben meer effect, en je wilt elkaar zeker niet verrassen of voor het hoofd te stoten. Vooralsnog ziet het er echter niet naar uit dat er veel wordt samengewerkt. Landen zijn toch nog vooral bezig met hun eigen op maat gemaakte maatregelenpaketten. Laten we hopen dat ze inzien dat samenwerken wel degelijk handig is voor iedereen. Dat zou ons ook bij de aanpak van de klimaatcrisis goed van pas komen.

5. Solidariteit

Solidariteit, oftewel het verdelen van de pijn, is een centraal thema bij zowel de Coronacrisis als de klimaatcrisis. Bij de Coronacrisis gaat het er om hoeveel hulp er voor de zwaksten beschikbaar komt. Dat kunnen zieken zijn, maar ook ondernemers die hun omzet verliezen of werknemers die hun baan verliezen. En de vraag is ook hoe de overheid haar extra uitgaven gaat financieren: gaan grote ondernemingen en de rijkeren hier extra aan meebetalen? Bij de klimaatcrisis is het juist de vraag wie gaat betalen voor de kosten van de energietransitie en van de schade die klimaatverandering nu en straks veroorzaakt. Dat geldt zowel binnen landen als tussen landen.

6. Never waste a good crisis

Terwijl de economie noodgedwongen krimpt omdat mensen ziek zijn of thuis (moeten) blijven, neemt de uitstoot van broeikasgassen en andere ellende flink af, net als in voorgaande recessies. Maar zodra de economie weer aantrekt, schieten de emissies net zo snel weer omhoog. Is dit niet een ideaal moment om vanuit de overheid te sturen op een vergroening van de economie? Dus na afloop van de pandemie bewust sturen op het bevorderen van sectoren die goed zijn voor biodiversiteit, circulariteit, diervriendelijkheid en het klimaat? Je kunt geld immers maar 1 keer uitgeven, nietwaar?
Alleen… ondertussen zet de EU zet een fonds van 25 mrd op om de klappen van het Coronavirus op te vangen. In principe een goed idee, maar wordt dit geld dan meteen ook ingezet om te sturen in de richting van een circulaire en fossielvrije economie? Daar lijkt het helaas nog niet op: “Vooral het midden- en kleinbedrijf en sectoren die het meest geraakt zijn krijgen de aandacht.” Het zou dus goed kunnen dat de status quo bevestigd wordt, en daarmee bijvoorbeeld ook de zo schadelijke luchtvaartsector.

Zie je meer raakvlakken of parallellen? Vul ze aan!