Tag: koolstofbudget

Geplaatst op

Waar staan we met het klimaat?

Ook zo benieuwd waar we staat met het klimaat? Kijk dan deze TED-talk van Johan Rockström, hoogleraar en vooraanstaand klimaatwetenschapper. In 18 minuten ben je helemaal bij en hij noemt zichzelf een optimistische realist. Kijken dus!

Op 12 minuut en 10 komt hij te spreken over het resterende koolstofbudget voor de 1,5 gradengrens. Hoeveel CO2 mogen we nog uitstoten om een 50%-kans te hebben om niet over de 1,5 gradengrens heen te gaan? Dat budget is 200 Gigaton CO2. Op dit moment stoten we (alle mensen samen) 40 Gt per jaar uit. Dat betekent dat we over 5 jaar door dit budget heen zijn. Het is daarom zeer waarschijnlijk dat we ergens tussen 2030 en 2035 door de 1,5 gradengrens heen zullen breken.

Gelukkig weten we wat de oplossing is en hebben we de technologie daarvoor in huis. Alleen kunnen we niet langer stapje voor stapje lineair veranderen. Omdat we nog maar zo weinig tijd hebben moeten we exponentieel veranderen.

Geplaatst op

De impact van de Canadese bosbranden is enorm

Wetenschappers hebben berekend hoeveel CO2 er door de Canadese bosbranden in 2023 in de atmosfeer terecht is gekomen. Als we die uitstoot van ruim 2300 megaton *) vergelijken met de uitstoot van landen, zouden de Canadese bosbranden op de vierde plek komen. Voor deze vergelijking zijn de uitstootgegevens van alle landen in 2022 gebruikt. Alleen China, India en de VS hebben in die periode voor meer uitstoot gezorgd. Hier is de link naar het onderliggende artikel in Nature.

De vergelijking laat zien hoe enorm de omvang van de branden was. De uitstoot van de bosbranden was ongeveer veertien (!) keer zo hoog als de totale uitstoot van Nederland in 2022.

De Canadese bosbranden in 2023 waren uitzonderlijk, mede door het hete en droge weer. Maar modellen laten zien dat het uitzonderlijke weer van 2023 het gemiddelde weer van 2050 kan zijn. En dat de kans daarmee groot is dat branden van een dergelijk omvang dan niet meer uitzonderlijk zullen zijn.

Relevantie

Dit alles is om twee redenen van groot belang. Bossen halen CO2 uit de lucht en slaan het op in de bomen en bodem. Deze opslag wordt verrekend met de uitstoot die in een land plaatsvindt. Als in de toekomst vaker meer bossen branden, dan neemt de opslagcapaciteit af en moet het land dus meer uitstoot reduceren om zijn klimaatdoelen te halen. En dan hebben we het hier alleen nog maar over bosbranden in Canada.

De tweede reden waarom dit van belang is, is dat Canada de uitstoot van zijn bosbranden niet meetelt in zijn totale uitstoot. Canada telt ‘natuurlijke verstoringen’ namelijk niet mee. Maar het feit dat Canada dit niet meetelt en dus niet rapporteert, neemt niet weg dat de CO2 wel in de atmosfeer is gekomen. Het wereldwijde koolstofbudget neemt hierdoor versneld af. Een koolstofbudget is de hoeveelheid CO2 die we met zijn alleen nog mogen uitstoten om niet over het 1,5 resp 2 gradendoel heen te schieten. Meer uitstoot betekent dat we eerder over die doelen heen gaan. Als we dat niet willen, zal er dus sneller meer CO2 moeten worden bespaard. De urgentie neemt dus (nog) verder toe.

Noot

*) In het artikel in The Guardian staat dat de bosbranden voor een uitstoot van 647 megaton (Mt) hebben gezorgd. Dat is niet wat de onderzoekers in Nature hebben gepubliceerd. Zij hebben het over 647 TgC, oftewel teragram koolstof. “All quantities presented are in units of teragrams of carbon (1 TgC = 1 MtC = 1,012 gC), which can be converted to units of megatonnes of CO2 (MtCO2) by multiplying by a factor of 3.664.”

Geplaatst op

Klimaatdoel anderhalve graad niet meer haalbaar

Al een tijdje zat ik te puzzelen op hoe dat nou precies zit met die klimaatdoelen. Ik had het gevoel dat er iets niet klopte, dus ik ben er eens goed voor gaan zitten. Wat ik ontdekte, vond ik best wel schokkend: onze klimaatdoelen kloppen niet.

Afgesproken doelen

De zoektocht begint in 2015 met het klimaatakkoord van Parijs. Bij die klimaatconferentie is afgesproken dat de temperatuur ten opzichte van het pre-industriële tijdperk niet meer dan 2 graden Celsius mag stijgen. Bovendien is het streven om de opwarming beperkt te houden tot 1,5 graden. Dit in de hoop en verwachting dat hiermee een leefbare toekomst veilig kan worden gesteld.

Om dit doel te halen hebben EU-lidstaten met elkaar afgesproken dat de EU in 2030 minimaal 40% minder moet uitstoten. Ondertussen heeft Nederland een Klimaatwet aangenomen.

“De Klimaatwet stelt vast met hoeveel procent ons land de CO2-uitstoot moet terugdringen. De Klimaatwet moet burgers en bedrijven zekerheid geven over de klimaatdoelen:
• 49% minder CO2-uitstoot in 2030 ten opzichte van 1990.
• 95% minder CO2-uitstoot in 2050 ten opzichte van 1990.

Bron: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/klimaatverandering/klimaatbeleid

Het komt er dus op neer dat we in 2050 klimaatneutraal willen zijn. Dat wil zeggen, dat we dan nauwelijks nog CO2 uitstoten. Dat klinkt vootvarend, en het is een enorme opgave, maar gelukkig is er al veel technologie beschikbaar. En gaandeweg komen er vast en zeker nieuwe oplossingen beschikbaar.

Carbon budget

De vraag waar alles om draait is: hoeveel CO2 en andere broeikasgassen kunnen we nog uitstoten voor we over die 1,5 resp. 2 graden heen gaan? Voor deze vraag is het zogenaamde carbon budget relevant. Je zou deze term kunnen vertalen met koolstofbudget.

De optelsom van alle broeikasgassen in de atmosfeer zorgt ervoor dat steeds meer warmte wordt vastgehouden. Hierdoor warmt de aarde op. Op dit moment zijn we al een graad opgewarmd. Wetenschappers hebben uitgerekend hoeveel we nog kunnen uitstoten voordat de hoeveelheid broeikasgassen zover is toegenomen dat we over de grens van 1,5 en 2 graden heen gaan.

In de tabel staan de actuele koolstofbudgetten (bron). De percentages van 50 en 66 procent geven de kans aan dat we met dat budget inderdaad onder die temperatuurgrens blijven. De budgetten zijn uitgedrukt in gigatonnen, met ingang van 2020.

Het actuele koolstofbudget (december 2020), bron: http://constrain-eu.org

Om een kans van 50 procent te hebben om niet meer dan 1,5 graad op te warmen, mogen we vanaf 1 januari 2020 dus nog maar 395 gigaton uitstoten. Belangrijk om te weten is dat de wereldwijde uitstoot in 2019 ongeveer 43 Gt bedraagt. En dat ook na het verdrag van Parijs de jaarlijkse uitstoot nog steeds licht toeneemt.

Het 1,5-gradendoel ligt al buiten bereik

Wanneer we er even van uitgaan dat de uitstoot voorlopig 43 Gt per jaar blijft, dan betekent dit dus dat ons 1,5-gradenbudget begin 2029 op is. En dan is er nog maar een fifty-fifty kans dat we niet verder dan 1,5 graad opwarmen. Willen we meer zekerheid, 66 procent, is ons budget met de huidige uitstoot al over 5,5 jaar op. Daarna zou de uitstoot 0 moeten zijn.

Wanneer je kijkt naar waarmee we nu allemaal broeikasgassen uitstoten – wonen, eten, reizen – dan is het totaal niet realistisch om aan te nemen dat we binnen 9 resp 5,5 jaar geheel zonder broeikasgassen kunnen. De conclusie is dan ook dat het 1,5-gradendoel hiermee feitelijk al buiten bereik ligt. Ik vraag me dan ook af waarom hier niet openlijk op die manier over wordt gesproken.

En het 2-gradendoel dan?

En hoe zit het dan met het 2-gradendoel? Wanneer we met 66 procent zekerheid rekenen, kunnen we nog 23 jaar doorgaan met 43 Gt per jaar uit te stoten. Dus als we erin slagen zo snel mogelijk het roer echt om te gooien en de uitstoot te verminderen op weg naar 0 uitstoot in 2050, dan ligt het 2-gradendoel misschien nog binnen bereik.

Hierbij gelden echter 3 belangrijke kanttekeningen:

  1. Naarmate de uitstoot de komende jaren zoals nu het geval is nog verder toeneemt, is het koolstofbudget eerder op.
  2. Naarmate er meer broeikasgassen vrijkomen door bosbranden of smeltende toendra’s, betekent dit dat ons budget krimpt.
  3. De prognoses van het energieverbruik en hoe die energie wordt opgewekt, geven weinig reden om te verwachten dat de CO2-uitstoot snel zal afnemen. Het Internationaal Energie Agentschap verwacht zelfs dat de vraag naar fossiele brandstoffen nog verder toeneemt tot 2040. Tenzij er krachtig overheidsbeleid komt natuurlijk.

De Volkskrant publiceerde begin december een artikel over de klimaattop COP25 in Madrid met daarin deze figuur. Ook de krant is van mening dat we minimaal op een stijging van 2,3 graden uitkomen in 2100. In het slechtste geval kan de temperatuur oplopen met 4,3 graden.

Conclusies

Onze klimaatdoelen kloppen niet. Zo ligt het klimaatdoel van maximaal 1,5 graad opwarming feitelijk al buiten bereik. Eenieder die dit doel nog als serieuze optie noemt, begrijpt niet goed hoe het zit of wil mensen – op foutieve gronden – geruststellen.

De vraag is of het 2-graden doel nog binnen bereik ligt. Met het huidige doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn gaan we dat doel in ieder geval zeker niet halen. Temeer omdat de energievraag nog verder toeneemt en het aandeel fossiele brandstoffen daarin ook. Het antwoord op de vraag is dus ‘nee’, tenzij op korte termijn het roer omgaat. En dat betekent op grote schaal energie besparen, fossiele brandstoffen afbouwen en het massief investeren in hernieuwbare energiebronnen.

Het gegeven dat net de klimaatconferentie COP25 in Madrid zonder resultaten is afgelopen, biedt wat die ommezwaai op korte termijn betreft weinig hoop. Het recept dat overblijft is om de druk op politiek en bedrijfsleven verder te verhogen en zelf actie te ondernemen.

Verder lezen

Lees hier meer over het verschil tussen een opwarming met 1,5 en 2 en 4 graden Celsius.

Lees hier meer over het Verdrag van Parijs en zijn weeffouten (Wikipedia)