Nu de klimaatcrisis in de versnelling gaat, neemt ook het aantal berichten over de gevolgen toe. Zeker ook BNR is de laatste tijd ‘goed’ bezig wat dat betreft. Vorige week nog een artikel met als kop “Middellandse Zee tikkende tijdbom door extreem hoge watertemperaturen”. Deze week een bericht over de gevolgen van de hitte voor de economie.
Waar je de laatste tijd steeds vaker lijkt te horen: “Maar klimaatbeleid is slecht voor de economie!” en redacties bij bericht over hitte foto’s van ijsjes etende mensen in een fontein laten zien, laat BNR een deskundige aan het woord. “De economische gevolgen van extreme hitte zijn ingrijpend voor de Europese economie. Dat stelt kredietverzekeraar Allianz Trade op basis van een aantal recent verschenen rapporten. De kosten van één dag extreme hitte – waar de temperatuur boven de 32 graden Celsius uitkomt – staat gelijk aan een halve dag staken.” “Op het moment dat het kwik boven de 32 graden stijgt, kan de fysieke arbeidscapaciteit tot wel 40 procent dalen. Bij een temperatuur van 38 graden zijn de gevolgen voor de arbeidsproductiviteit nog dramatischer, met een afname tot 66 procent.”
Goed dat BNR het klimaat van gelaten relativering van de klimaatcrisis doorbreekt met de keiharde feiten.
EenVandaag kwam gisteren met een artikel over de extreme hitte in Zuid-Europa. De vraag die daarbij centraal stond was: kan zonvakantie door klimaatverandering straks nog wel? Bij het lezen ervan ontplofte mijn hoofd en dat kwam niet door de hitte. Er is zoveel mis met deze insteek dat ik eigenlijk niet zo goed weet waar ik moet beginnen.
Het meest problematische is misschien nog wel hoe de lezer op een bepaald pad wordt geleid. Een pad met vragen als: oh, naar welke alternatieve vakantiebestemmingen kan ik dan op vakantie? Of kan ik nog wel naar Zuid-Europa, maar dan in het voor- of naseizoen? Op die manier blijft het feit dat de klimaatcrisis de fundamenten onder onze manier van leven aan het wegslaan is ver buiten beeld.
Problematisch is ook dat uitsluitend het perspectief van de Nederlandse vakantieganger centraal staat. Alsof er geen lokale bevolking is die onder de droogte en hitte lijdt, evenals trouwens de natuur. Alsof de landbouwproductie er niet fors door afneemt. Dat er geen economische effecten zijn. En alsof we niet in een verbonden wereld (in dit geval EU) leven waar die effecten vroeger of later ook ons zullen raken. Eerder schreef ik deze bijdrage met de hoopgevende titel “Gaat Zuid-Europa ten onder aan de klimaatverandering?” over dit thema.
En Nederland dan?
Wat me trouwens brengt op nog een ander problematisch punt van deze insteek. Door te focussen op het wel en wee van vakantiegangers in Zuid-Europa blijft buiten beeld dat ook in eigen land de situatie precair begint te worden. Maandenlang nauwelijks neerslag en nu dus verdacht hoge temperaturen. Het nationale hitteplan wordt er zelfs voor van stal gehaald. De droogte heeft gevolgen voor de landbouw, de natuur, bosbranden en drinkwatervoorraden, al lezen we er (nog) verrassend weinig over. De hitte heeft effect op de gezondheid, om te beginnen die van zwakkere groepen. Denk bijvoorbeeld aan ouderen met een laag inkomen in veel te warme appartementen. Ook daar lezen we (nog) verrassend weinig over. Wel is inmiddels duidelijk dat nog maar 90 van de 342 gemeenten een eigen hitteplan hebben.
En dan te bedenken dat we moeten verwachten dat dit niet het einde van de klimaatverandering is maar dat het gemiddeld elk jaar een stuk heftiger zal worden. Dat zijn allemaal vraagstukken die me een stuk relevanter lijken dan de vraag die EenVandaag centraal stelt. Maar wel een stuk confronterender, dat dan weer wel, en EenVandaag heeft dit handig weten te omzeilen. Het lijkt wel “Don’t look up” voor gevorderden.
In 2011 presenteerde kunstenaar Isaac Cordal deze sculptuur in Berlijn als onderdeel van zijn serie Follow the Leaders. Op het internet kreeg het werk al snel het onderschrift Politicians discussing global warming. Het is een verwijzing naar de rituele onderhandelingen tussen politici over het beperken van de klimaatverandering. Zelfs als de intenties goed zijn, is het resultaat steevast dat de klimaatverandering gewoon doorgaat.
Inmiddels zijn we in een situatie beland waarin andere crisis om steeds meer aandacht vragen terwijl de aandacht voor de klimaatcrisis afneemt. Het lijkt soms wel alsof politici opgelucht zijn dat ze niet meer over klimaat hoeven te praten. Klimaatverandering beperken vraagt uiteindelijk immers om ingrijpende en dus impopulaire maatregelen.
Verrassing: dit rechtse kabinet erkent dat toenemende hitte de gezondheid van burgers bedreigt en heeft daarom een Hitte Aanpak 2025 gepubliceerd. Maar: het is vooral een processtuk geworden, vol met goede voorbeelden en intenties.
Kers op de taart is de wens/hoop/verwachting dat in 2028 het aantal gemeenten met een hitteplan is verdubbeld van 90 nu naar 180 dan. En nu maar hopen dat je in één van die gemeenten woont.
Mijn onderschrift bij de volgende afbeelding luidt: “Dagdromend dat de volwassenen eindelijk de klimaatcrisis gaan oplossen.” “Daydreaming that the adults finally start solving the climate crisis.”
Deze afbeelding heb ik gemaakt met behulp van AI. Het programma heet Midjourney. Ik vind het interessant om ermee te experimenteren, om te kijken in hoeverre je AI wel (of niet) kunt inzetten voor kunst en activisme. Interessant vind ik daarbij het gegeven dat je via taalinstructies een afbeelding tot stand kunt (laten) brengen. En om daarbij en passant de blijkbaar ingebouwde vooroordelen cq limieten tegen te komen. Zo moet je bij afbeeldingen met mensen doorgaans expliciet vragen om (ook) mensen van kleur weer te geven. Standaard ligt de focus vaak bij witte mensen en dan ook nog eens vooral mannen. Interessant vind ik ook dat je in ieder geval bij dit programma vaak wel goed kunt zien dat een afbeelding kunstmatig gegeneerd is.
En inderdaad, AI vreet energie, net als bijvoorbeeld datacenters. Voor mij is dat vooral een reden om er bewust en zuinig mee om te gaan. Maar om de nieuwe ontwikkeling compleet te negeren lijkt mij geen goede insteek. Laten we onderzoeken of we aan de enorme hoeveelheid shit die met AI wordt geproduceerd ook nog wat kritische en slimme dingen kunnen toevoegen.
Overigens figureert ook in dit stuk weer een wetenschapper die benadrukt dat het nog te vroeg is om harde conclusies te trekken. Eerder benoemde ik dit fenomeen al als één van de meer dan 25 redenen waarom we zo traag reageren op de klimaatcrisis.
En dat is niet per se een verwijt aan wetenschappers. Omzichtigheid in conclusies trekken hoort nu eenmaal bij de wetenschap. Maar het is net als met die patiënt die bij de longarts zit en hoort dat het niet goed gaat met zijn longen, wat hij overigens al wist. De arts zegt dat er eerst verder onderzoek naar de oorzaken gedaan moet worden eer er definitieve conclusies getrokken kunnen worden en een behandelplan kan worden opgesteld. Wat je zou verwachten is het dringende advies om per direct te stoppen met roken, bij het schuren van de kozijnen een stofmasker te dragen en niet meer boven het kampvuur en de BBQ te hangen. Vrij vertaald naar het klimaat: onze uitstoot van broeikasgassen moet nu echt zsm naar nul.
Allianz, één van de grote verzekeraars wereldwijd, waarschuwt dat de klimaatcrisis bezig is het fundament onder onze samenleving en economie vandaan te trekken. Dat schrijft de Guardian in een artikel.
Met de stijgende temperaturen nemen de extreme weersomstandigheden en de veroorzaakte schades steeds verder toe. Om die schades te dekken moeten de verzekeringspremies zo ver stijgen dat ze onbetaalbaar worden voor gezinnen en ondernemingen. Maar zonder verzekering zullen banken geen hypotheken of investeringen meer verstrekken. Het risico dat ze hun geld kwijt raken is dan gewoon te groot.
Hele regio’s dreigen op deze manier onverzekerbaar te raken. In de bosbrandgebieden in Californië is dit al aan het gebeuren.
Dit geldt niet alleen voor woningen en bedrijven maar ook voor infrastructuur, transport, industrie en landbouw. En geen overheid zal in staat zijn de schade te dekken als de kosten oplopen in een ook nog eens steeds hoger tempo.
Gelukkig hebben we wel de technologie beschikbaar om van het verbranden van fossiele brandstoffen naar zero emissie technologie te gaan. Wat we nu nodig hebben is snelheid en schaal.
Nog niet zo lang geleden werd er nog massaal voor het klimaat gedemonstreerd. Op dit moment lijkt die vibe een beetje weggeëbd. Het klimaat is ondergesneeuwd door andere – ook dringende – ontwikkelingen. Hieronder een foto die ik op 7 februari 2019 in Den Haag bij een klimaatstaking van scholieren heb gemaakt. Via deze link kom bij andere foto’s van dezelfde dag.
Vandaag in NRC: “Een miljard aan investeringen ten spijt, Stedin ziet krapte op het stroomnet toenemen.” Wat moeten mensen nu denken die – zoals ik – dubben over verdere verduurzaming en bijv de aanschaf een warmtepomp? Hoe verstandig is zo’n investering nu gezien het feit dat de krapte op het net verder toeneemt? Want dat betreft niet alleen bedrijven die op een wachtlijst staan voor een aansluiting. “Enexis, de netbeheerder voor Zuid- en Noord-Nederland, waarschuwde al dat woonwijken gedurende enkele uren „gecontroleerd” moeten worden afgeschakeld als de elektriciteitsvraag te hoog wordt.”
Want liever wil je het probleem met jou investering niet nog groter maken. En al helemaal wil je niet uren in het donker en zonder verwarming zitten. Is het dan beter nog een paar jaar te wachten? Dat scheelt sowieso een hoop gedoe met uitzoeken enzo. Maar minder gas verbruiken was toch goed voor het klimaat, en beter voor je portemonnee? En iedereen doet wat voor het klimaat, toch? Over dubbele boodschappen en onzekerheid creëren gesproken.
Verduurzaming was even hot maar dit kabinet doet er veel aan om elektrisch rijden te ontmoedigen. En de subsidies voor warmtepompen zijn inmiddels ook verlaagd. Maar de klimaatdoelen staan wel nog steeds overeind, ook al raken ze steeds verder uit beeld. En ondertussen wordt de klimaatproblematiek met de dag groter, al lijkt het probleem dankzij Trump tijdelijk weggedefinieerd.
Dus beste mensen binnen en buiten de politiek, wat is nou het plan? Of is er helemaal geen echt plan en zitten we daarom in deze ellende waarin we niet opschieten met de energietransitie?
De stad blijft lokken voor ondermijning en criminaliteit
Extremistische netwerken digitaliseren
De klimaatcrisis laat zich gelden in de stad
Steden lopen het risico vast te lopen
Klimaatcrisis laat zich gelden
Het is goed om te zien dat het HCCS de klimaatcrisis expliciet benoemt als risico voor de steden. Dat risico zit hem erin dat juist in de verdichtende ruimte overstromingen en hitte serieuze cascade-effecten kunnen hebben. En dat zijn dan effecten zoals veiligheidsrisico’s bij calamiteiten en sociale onrust. Daarbij zijn het juist de sociaal kwetsbare wijken die vaak de hoogste klimaatrisico’s lopen. Het HCSS doet daar de volgende aanbeveling over:
“Klimaatbestendigheid zou een essentieel aspect moeten zijn van stedelijke planning, vooral in het licht van toenemende kwetsbaarheden door extreme weersomstandigheden. Maar uit interviews blijkt dat dit niet altijd de hoogste prioriteit krijgt of kan krijgen. Hoewel er bij sommige gemeenten en beleidsmakers een groeiend bewustzijn is van het belang van een klimaatbestendige stad, worden structurele maatregelen vaak vertraagd door een gebrek aan middelen, capaciteit of urgentiegevoel. Het integreren van stresstests in het beleid helpt steden om zwakke punten te identificeren. Dit vraagt echter om een bredere strategische inzet en het vaststellen van klimaatbestendigheid als een topprioriteit binnen stedelijke beleidsvorming.”
Dit lijkt me bestuurlijke codetaal voor er is nog heel veel werk aan de winkel.
