Zoals bekend loopt het nog niet lekker met het nemen van voortvarende besluiten om de klimaatcrisis af te wenden. Politici zitten vast in bestaande denkpatronen. Of ze zijn bang dat hun kiezers nog niet klaar zijn voor maatregelen die het klimaat snel en effectief beschermen. Bedrijven kijken naar wat hun concurrenten doen. Bovendien zitten ze vast in het hamsterrad van het aandeelhouderskapitalisme. Aandeelhouders willen zo veel mogelijk dividend ‘verdienen’ op de korte termijn. De grote vraag is dus: hoe krijgen we betere besluiten voor het klimaat?
Burgerberaad
Een manier om betere besluitvorming te organiseren is door middel van een burgerberaad. “Een burgerberaad bestaat (meestal) uit 100 tot 200 inwoners van een gemeente, provincie of land, die samen een dwarsdoorsnede vormen van de bevolking. Om die dwarsdoorsnede te krijgen, worden deelnemers geloot– mensen kunnen zichzelf dus niet opgeven. De deelnemers aan het beraad hebben de opdracht om samen een antwoord te formuleren op een open vraag, bijvoorbeeld: ‘Welke sociaal rechtvaardige maatregelen kunnen worden genomen om de uitstoot van broeikasgassen in Nederland voor 2025 te reduceren tot netto nul?'”
“Om deze vraag te beantwoorden komen de deelnemers een aantal weekenden samen. Tijdens deze bijeenkomsten doorlopen ze drie fasen: leren, beraden en beslissen. In de eerste fase worden de deelnemers geïnformeerd door wetenschappers, ngo’s, ervaringsdeskundigen en belanghebbenden over de verschillende aspecten van het onderwerp. Ook kunnen de deelnemers zelf om experts en aanvullende informatie vragen. De bijeenkomsten kunnen worden gestreamd, zodat ook de rest van de bevolking zich kan laten informeren en op afstand vragen kan stellen. In de tweede fase gaan de deelnemers met elkaar in beraad;ze overleggen en discussiëren om in de derde fase samen tot een reeks aanbevelingen te komen.” Bron: brochure van Extinction Rebellion
De aanbevelingen van het burgerberaad zijn input voor de zittende politici in het parlement, provinciale staten of gemeenteraad. Het zijn aanbevelingen met draagvlak. De politici moeten daarom echt wel stevige argumenten hebben waarom zij aanbevelingen niet zouden willen overnemen. Inmiddels zijn er goede ervaringen met burgerberaden, onder meer in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.
Future design
Een andere benadering vertrekt vanuit de analyse dat veel grote problemen intergenerationeel van aard zijn. De huidige generatie plukt de vruchten van iets (of niets) niets doen, de toekomstige generaties hebben daar last van. Dat is bijvoorbeeld zo met pensioenregels, en ook met het klimaat. En helaas heeft de huidige generatie het voor het zeggen, en dan vaak ook nog een keer de 50-plussers.
Daarom hebben ze in Wales nu een regeringscommissaris voor de toekomstige generaties. “The Commissioner’s role is to be the guardian of future generations.”
In Japan hebben ze een andere oplossing voor het generatieprobleem bedacht. De methode heet Future Design en werkt als volgt. Bij besluitvorming worden 2 groepen burgers gemaakt, eigenlijk ook een vorm van burgerberaden. De ene groep vertegenwoordigt de belangen van de huidige generatie, de andere groep die van een generatie levend in het jaar 2060. Het blijkt dat burgers zich goed inleven in deze opdracht en daardoor tot andere voorstellen komen. Deze werkvorm wordt nu op verschillende plekken in Japan toegepast.
Wetten
Een heel andere manier om besluitvorming te beïnvloeden is door het juridische kader aan te passen. Wanneer besluiten strijdig zijn met wetten en regels zullen zij niet zo snel worden genomen. Gewoon omdat het risico op nietigverklaring door de rechter of schadevergoeding te groot is.
Denk bijvoorbeeld aan een klimaatwet die recht doet aan wat er echt nodig is en aan het strafbaar stellen van ecocide (het grootschalig beschadigen en vernietigen van natuur). Beide wetten bestaan op deze manier nog niet, maar er wordt wel aan gewerkt door in ieder geval de Partij voor de Dieren.
Aan de slag
In de ideale wereld zouden onze volksvertegenwoordigers besluiten nemen die recht doen aan wat voor een veilige en leefbare toekomst nodig is. De realiteit is echter dat veel politici vastzitten in een keurslijf van consistent willen zijn met eigen besluiten uit het verleden, partij- en andere belangen en het veronderstelde gebrek aan urgentie en draagvlak bij kiezers. Het vervangen van deze politici kan alleen via de partijen zelf, of het oprichten van nieuwe partijen en/of ander stemgedrag van de kiezers. Al deze opties zijn op de korte termijn niet zo realistisch. Ondertussen tikt de klimaatklok hard door.
Daarom is het zinvol en nodig om ons politieke systeem een boost te geven met innovatieve werkwijzen. In maart zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer, een uitgelezen moment om er zo snel mogelijk mee aan de gang te gaan. Let’s go!